نيازهاي جوانان و نوجوانان
نيازهاي جوانان و نوجوانان
روان شناسان از نيازهاي انسان فهرست‌هاي متنوّع و متعددي ارائه داده‌اند. مربيان و معلمان گرامي در مسير شناخت و هدايت نسل نوجوان و جوان نيازهاي آنان و کيفيت برآورده شدن آن نيازها را نبايد فراموش کنند بلکه بايد خواسته‌هاي آنها را بشناسند و در جهت سازندگي آنان بکوشند.
از طرفي بايد راهي را برگزينيم که آنها براي برآورده شدن نيازهايشان اقدام نمايند و هم براي توقعاتشان حدّ و مرزي قائل گردند.
نيازهاي نوجوانان، گوناگون و متعدد است و ما در اينجا به برخي از تقسيم‌بندي‌هاي نيازها که توسط روان شناسان ارائه شده است اشاره مي‌کنيم.
((موري)) کليه نيازها را به دو دسته تقسيم مي‌کند:
1- نيازهائي که منشاء دروني دارند مانند نياز به آب و هوا، نيازهاي جنسي، نياز به دفع و تخليه و اجتناب از آسيب و درد.
2- نيازهايي که منشاء ذهني و فکري دارند مانند نياز به موفقيّت، هويت، استقلال، وابستگي، کمال‌طلبي و ...
((فرويد)) معتقد بود که بشر داراي دو نوع غريزه اساسي است:
1- غريزه زندگي: شامل نيازهاي جنسي و حفظ نفس.
2-غريزه مرگ: شامل گرايش‌هاي خود آزاري و خودکشي، احساسات پرخاشگرانه و خصمانه نسبت به ديگران.
((آلفرد آدلر)) گرايش به داشتن پايگاه اجتماعي را برجسته‌ترين نياز انسان مي‌‌داند به نظر او مردم مي‌خواهند مهمّ و انديشمند باشند و بيشتر فعاليّت‌هاي آنها اختصاص به رفع اين نياز دارد.
((هربرت کارل)) معتقد است که حفظ و نگهداري و نيز ارتقاء و اعتدال انسان از طريق ارضاء چهار نياز اصلي تأمين مي‌گردد.
1- نياز به امنيت فيزيکي.
2- نياز به امنيت عاطفي.
3- نياز به پيشرفت و موفقيت.
4- نياز به پايگاه اجتماعي.
((مزلو)) در يک طبقه‌بندي منطقي‌تر و پيشرفته‌تر، کمال طلبي را عالي‌ترين مرحله از نيازهاي انساني مي‌‌داند. او طبقه‌بندي نيازها را در پنج سطح از پايين‌ترين تا بالاترين سطح به اين شرح ارائه مي‌دهد.
1- نيازهاي فيزيولوژيک مانند گرسنگي، تشنگي، جنس و ...
2- نياز به امنيت مانند نياز به ثبات، نظم و ايمني.
3- نياز به دوست داشتن و تعلّق داشتن مانند نياز به محبت، ابراز وجود و هميشگي با ديگران.
4-نياز به عزّت نفس مانند نياز به احترام و موفقيّت و اعتبار و حيثيّت و ...
5-نياز به کمال‌طلبي که بالاترين مرحله از نيازهاي انساني است.
نوع فهرست‌بندي اين نيازها از اهميّت خاصي برخوردار است زيرا به نظر مي‌رسد که با رشد و تکامل هنجار فرد و هماهنگ است. از طرفي نيل تدريجي به عالي‌ترين مرحله از نيازها بستگي به خود فرد و نيز ويژگي‌هاي جامعه‌اي که در آن زيست مي‌کند دارد.
مربيان و معلمان هنگام تجزيه و تحليل رفتار دانش‌آموزان بايد فهرستي از اين نيازها را در ذهن داشته باشند تا بتوانند تحليلي درست از رفتارها، انگيزه‌ها و علّت‌ها ارائه نمايند.
نيازهاي جوانان و نوجوانان گسترده و متنوع است و داراي زيرمجموعه‌هاي فراواني است که در اين بحث نمي‌گنجد.
1- نيازهاي زيستي
2- نيازهاي رواني
3-نيازهاي اقتصادي
4-نيازهاي فرهنگي
5- نيازهاي عقيدتي
6-نيازهاي اجتماعي، سياسي
7- نياز به شناخت ارزش‌ها و موقعيّت‌ها
علاوه بر نيازهاي کلِّي، فيزيکي، اجتماعي، رواني و ... هر فرد عاداتي را هم فرا مي‌گيرد.
اين عادات داراي نيروي خاصي است و هماهنگ با يک نياز اساسي نيز عمل مي‌کند مثلاً شخصي که ياد بگيرد فوتبال بازي کند و با مطالعه کند داراي نيازهائي است که با شخص ديگري که اين عادات خاص را فرا نگرفته متفاوت است. چنين است که هنگام تحليل و درک شناخت اينکه چرا دانش‌آموزان برانگيخته مي‌شوند تا کاري انجام دهند مربّي بايد نيازهاي اساسي و عادات و رغبت‌هاي فرد را مورد توجّه قرار دهد.
چگونگي عملکرد نيازها
مثلاً:
فرد گرسنه در جستجوي غذا برمي‌آيد.
فرد خسته آرزوي استراحت مي‌کند.
فردي که به او بي‌توجه شده است در تلاش جلب توجّه و رسيدن به پايگاه اجتماعي برمي‌آيد.
زماني که نيازي برآورده شد يک حالت موقت از آرامش و تعادل در فرد بوجود مي‌آيد و فعاليّت در جهت مورد نظر متوقف مي‌شود.
منبع:
روشهاي هدايت رفتاري نوجوانان وجوانان ، محمد قمي فر . تهران : انتشارات محیا ،1373،
صفحه 86-82
بنام خدا