برداشتی از دعای بیست و چهار صحیفه سجادیه

 دعا برای والدین در نگاه و منظر امام سجاد (ع)

فراز پنجم

*** دریافت شرح و تفسیر کامل دعای بیست و چهارم صحیفه سجادیه***

 ************************************************************

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَالِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ،
خداوندا بر محمد و آل او و نسل او درود فرست،
وَاخْصُصْ اَبَوَىَّ بِاَفْضَلِ ما خَصَصْتَ بِهِ ابآءَ عِبادِكَ الْمُؤْمِنينَ وَ اُمَّهاتِهِمْ،
و پدر و مادرم را به بهترين چيزى كه پدران و مادران بندگان باايمانت را به آن مخصوص گرداندى مخصوص گردان،
يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ. اَللَّهُمَّ لاتُنْسِنى ذِكْرَهُما فى اَدْبارِ صَلَواتى، وَفى اِناً مِنْ انآءِ لَيْلى،
اى مهربانترين مهربانان. خداوندا ياد آنان را در پس نمازهايم، و در هيچ وقتى از اوقات شبم،
وَفى كُلِّ ساعَةٍ مِنْ ساعاتِ نَهارى.
و ساعتى از ساعات روزم از صفحه قلبم مزداى.

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَالِهِ، وَاغْفِرْ لى بِدُعآئى لَهُما،

خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و مرا به بركات دعايى كه براى آنان دارم بيامرز،

وَاغْفِرْ لَهُما بِبِرِّهِما بى مَغْفِرَةً حَتْماً،
و آن دو را به‏سبب خوبيهايى كه در حق من داشته‏اند مشمول غفران حتمى قرار ده،

وَارْضَ عَنْهُما بِشَفاعَتى لَهُما رِضىً عَزْماً، وَ بَلِّغْهُما بِالْكَرامَةِ مَواطِنَ السَّلامَةِ.
و از آنان به شفاعت من از آنان به‏طور مسلّم خشنود شو، و آنان را با كرامت به سر منزل سلامت برسان.
اَللَّهُمَّ وَ اِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُكَ لَهُما فَشَفِّعْهُما فِىَّ،
خداوندا اگر پدر و مادرم را پيش از من آمرزيده‏اى پس ايشان را شفيع من قرار ده،
وَاِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُكَ لى فَشَفِّعْنى فيهِما، حَتّى نَجْتَمِعَ بِرَاْفَتِكَ فى دارِ كَرامَتِكَ،
و اگر مرا پيش از آنان مورد آمرزش قرار داده‏اى پس مرا شفيع ايشان كن، تا در پرتو مهربانيت در سراى كرامت،  
وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِكَ وَ رَحْمَتِكَ،اِنَّكَ ذُوالْفَضْلِ الْعَظيمِ، وَالْمَنِّ الْقَديمِ، وَ اَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمينَ.
و جايگاه مغفرت و رحمتت گرد آئيم، زيرا كه تو صاحب فضل زرگ و نعمت قديمى، و تو مهربانترين مهربانانى.


**************

 

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَالِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ،
خداوندا بر محمد و آل او و نسل او درود فرست،
وَاخْصُصْ اَبَوَىَّ بِاَفْضَلِ ما خَصَصْتَ بِهِ ابآءَ عِبادِكَ الْمُؤْمِنينَ وَ اُمَّهاتِهِمْ،
و پدر و مادرم را به بهترين چيزى كه پدران و مادران بندگان باايمانت را به آن مخصوص گرداندى مخصوص گردان،

يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ.     اى مهربانترين مهربانان.

 

‌در‌ ادامه امام معصوم عليه السلام ‌به‌ فرزندان دستور داده است ‌كه‌ براى پدران ‌و‌ مادران ، بلند مرتبه ترين صلوات ‌و‌ رحمت الهى ‌را‌ – ‌كه‌ ويژه ‌ى‌ اوليا ‌و‌ صالحان ‌و‌ والدين است ، طلب كنند .

حقيقت اين است ‌كه‌ پدر ‌و‌ مادر ‌از‌ چنان شأنى برخوردارند ‌كه‌ سزاوار صلوات ‌و‌ كرامت ‌بى‌ نهايت شوند .
نكته ‌ى‌ ديگر ‌آن‌ ‌كه‌ صلاح ‌و‌ رشد ‌و‌ تعالى فرزندان ، خود موجب تعالى روح ‌و‌ بلندى درجات پدران ‌و‌ مادران نزد خداوند سبحان است ‌و‌ پروردگار متعال ‌به‌ يمن درجات والاى بندگان صالح خود ، ‌به‌ فرزندان آنان اجرى عظيم كرامت ‌مى‌ فرمايد . ‌هم‌ ‌از‌ اين روى ، امام عليه السلام دستور ‌مى‌ فرمايد ‌كه‌ كرامت هاى ويژه ‌ى‌ پدران ‌و‌ مادران بندگان صالح خدا ‌را‌ براى پدران ‌و‌ مادران خود درخواست كنيم .
[1]

 

 اَللَّهُمَّ لاتُنْسِنى ذِكْرَهُما فى اَدْبارِ صَلَواتى، وَفى اِناً مِنْ انآءِ لَيْلى، وَفى كُلِّ ساعَةٍ مِنْ ساعاتِ نَهارى.
خداوندا ياد آنان را در پس نمازهايم، و در هيچ وقتى از اوقات شبم، و ساعتى از ساعات روزم از صفحه قلبم مزداى.

 

خدايا ! مرا ‌به‌ فراموشى ياد آنان ‌پس‌ ‌از‌ نمازهايم ‌و‌ ‌در‌ هيچ ‌آن‌ ‌و‌ لحظه ‌اى‌ ‌از‌ لحظه هاى عمرم مبتلا مفرما

 

خیلی‌ها می‌گویند «انسان» از ماده «اُنس» است، اما بسیاری معتقدند «انسان» از ماده «نسیان» است که همه چیز را زود فراموش می‌کند. شاید به همین دلیل باشد که لازم است دائماً خدارا یاد کرده و یا به یاد نعمتهای بسیاری که خداوند به انسان عطا نموده بود .

این یادآوری ها انسان را به حرکت به سوی کسب فضایل اخلاقی وادار می کند و ابزاری برای کسب خیر در دنیا و آخرت است .

 در قرآن کریم خداوند آیات زیادی را پیرامون یادآوری و تذکر بیان نموده است  که از جملۀ این آیات:

 « وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرَىٰ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِینَ : و پند ده ؛ زیرا پند به مؤمنان سود مىدهد» ( ذاریات : 55)

 و یا سوره ابراهیم آیه 52 و ... می باشد.

 

فراموشکاری انسان ومأموریت شیطان در مشغول کردن انسان برای از یاد بردن یاد خدا و تذکر خداوند برای عدم فراموشکاری در ایاتی از قرآن آمده است .

 « وَ لَقَدْ عَهِدْنَا إِلَىٰ آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا (طه -  115):

یقیناً پیش از این به آدم سفارش كردیم [كه از میوه آن درخت نخورد] پس فراموش كرد و عزمى استوار براى او نیافتیم »

 

معنای آیه این چنین آمده که قلب آدم برای لحظه ایی از عهدی که با خدا بسته بود سست شد . در نتیجه نهی خدا را فراموش کرد و در اثر اغوای شیطان فریب خورد و  از همین آیه مشخص می شود که یکی از ابزار نفوذ شیطان در انسان " فراموشکاری " است .

 

چنانکه خداوند نیز در آیه 19 سوره مجادله به آن اشاره نموده است . پس سلاح شیطان برای وادار نمودن انسان به فراموشی از هر خیر و مصلحتی، نفوذ او از طریق نقطه ضعف انسان که انگیزه و شهوات اوست می باشد.

 

همانطور که خداوند در قرآن کریم به میوه یادآوری و آفت فراموشی اشاره کرده است راه آفت زدایی را نیز بیان نموده که تنها راه درمان را یاد مستمر خدا و ذکر نعمات او و همچنین به خاطر آوردن آخرت و روز حساب می داند .[2]

در نهایت باید بدانیم تکرار ذکر خداوند باعث تثبیت این امر در رفتار انسان گشته به گونه ایی که او حتی بدون تلاش در هر لحظه از زندگی یاد خدا را با خود به همراه دارد. و یاد خدا همچون ملکه ایی بر نفس او احاطه پیدا می کند و این روش دوری از فراموشی در تمامی مسائل کاربرد دارد ، خاصه که در این دعا یاد خدا و درخواست از او به واسطۀ خیری است که مبنای وظیفه شناسی انسان در برابر والدین می باشد و فرمان پروردگار بزرگ نیز اجابت می شود .



اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وَالِهِ، وَاغْفِرْ لى بِدُعآئى لَهُما،

خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و مرا به بركات دعايى كه براى آنان دارم بيامرز،

وَاغْفِرْ لَهُما بِبِرِّهِما بى مَغْفِرَةً حَتْماً،
و آن دو را به‏سبب خوبيهايى كه در حق من داشته‏اند مشمول غفران حتمى قرار ده،

وَارْضَ عَنْهُما بِشَفاعَتى لَهُما رِضىً عَزْماً، وَ بَلِّغْهُما بِالْكَرامَةِ مَواطِنَ السَّلامَةِ.
و از آنان به شفاعت من از آنان به‏طور مسلّم خشنود شو، و آنان را با كرامت به سر منزل سلامت برسان.

‌و‌ ‌بر‌ محمد ‌و‌ خاندان ‌او‌ درود فرست ‌و‌ مرا ‌به‌ سبب دعاهايم ‌در‌ ‌حق‌ ايشان بيامرز ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌به‌ سبب نيك رفتارى ‌با‌ ‌من‌ مورد عفو قرار ‌ده‌ ‌و‌ ‌از‌ ‌من‌ اين شفاعت ‌را‌ بپذير ‌و‌ آنان ‌را‌ ‌در‌ بهترين محل كرامت ‌و‌ آسايش قرار ‌ده‌ .

‌در‌ اين ‌جا‌ امام عليه السلام راه كار جبران كرامت هاى وصف ناپذير پدران ‌و‌ مادران ‌را‌ ‌مى‌ آموزد ، البته اين نكته روشن است ‌كه‌ گذشته ‌از‌ لزوم اداى احترام ‌و‌ مهرورزى ‌به‌ والدين ‌در‌ زمان حيات ، شايسته است فرزندان ‌پس‌ ‌از‌ وفات آنان ، ‌به‌ روح آنان خيراتى نثار كنند ‌و‌ براى ايشان ‌از‌ حضرت احديت طلب مغفرت ‌و‌ رحمت كنند ، اما ‌از‌ اينها ‌كه‌ بگذريم ، امام سجاد عليه السلام ‌در‌ اين دعا روش بديعى ‌را‌ ‌به‌ ‌ما‌ ‌مى‌ آموزند ؛ حضرت ‌مى‌ فرمايد : «و اغفر لى بدعائى لهما ، ‌و‌ اغفر لهما ببرهما بى مغفره حتماً.»

يعنى خدايا ! مرا بيامرز چون آنان ‌را‌ دعا كرده ‌ام‌ ‌و‌ آنان ‌را‌ بيامرز ‌به‌ سبب نيكويى ‌كه‌ ‌در‌ ‌حق‌ ‌من‌ روا داشته اند .
‌در‌ اين دستور مختصر ، نكات نغزى نهفته است :

الف) دعا براى پدر ‌و‌ مادر عبادت است ‌و‌ موجب مغفرت خود شخص دعا كننده ‌مى‌ شود.

ب) نيكى پدر ‌و‌ مادر ‌به‌ فرزند موجب مغفرت آنان است .

ج) يادكرد فرزندان ‌از‌ نيكى پدر ‌و‌ مادر ‌و‌ توجه ‌به‌ خدمات آنان ضرورى است .

د) يادآورى فرزند ‌از‌ حقوق فوق العاده ‌ى‌ پدر ‌و‌ مادر الزامى است .

‌در‌ ادامه ، حضرت سجاد عليه السلام ‌مى‌ فرمايد : «خدايا ! ‌به‌ سبب شفاعت ‌و‌ دعاى ‌من‌ رضايت خود ‌را‌ شامل حال آنها بگردان.» ‌از‌ اين فرموده ‌ى‌ امام عليه السلام معلوم ‌مى‌ شود دعا ‌و‌ درخواست فرزند ‌و‌ شفاعت ‌او‌ براى مغفرت پدر ‌و‌ مادر مؤثر است ‌و‌ ‌چه‌ بسا آنان ‌را‌ ‌از‌ گرفتارى هاى برزخ نجات دهد ‌و‌ اين خود تشويق بلكه الزام است ‌كه‌ فرزندان يادآور والدين باشند . [3]

 


اَللَّهُمَّ وَ اِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُكَ لَهُما فَشَفِّعْهُما فِىَّ،
خداوندا اگر پدر و مادرم را پيش از من آمرزيده‏اى پس ايشان را شفيع من قرار ده،
وَاِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُكَ لى فَشَفِّعْنى فيهِما، حَتّى نَجْتَمِعَ بِرَاْفَتِكَ فى دارِ كَرامَتِكَ،
و اگر مرا پيش از آنان مورد آمرزش قرار داده‏اى پس مرا شفيع ايشان كن، تا در پرتو مهربانيت در سراى كرامت،  
وَ مَحَلِّ مَغْفِرَتِكَ وَ رَحْمَتِكَ،اِنَّكَ ذُوالْفَضْلِ الْعَظيمِ، وَالْمَنِّ الْقَديمِ
و جايگاه مغفرت و رحمتت گرد آئيم، زيرا كه تو صاحب فضل زرگ و نعمت قديمى،

، وَ اَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمينَ.

و تو مهربانترين مهربانانى.

خدايا ! اگر پدر ‌و‌ مادرم مورد مغفرت ‌تو‌ هستند ، شفاعت آنها ‌را‌ ‌در‌ ‌حق‌ ‌من‌ بپذير ‌و‌ اگر مرا بخشيده ‌اى‌ ، شفاعت مرا درباره ‌ى‌ آنان پذيرا باش ، ‌تا‌ همه ‌با‌ ‌هم‌ ‌در‌ سايه ‌ى‌ كرامت ‌و‌ مغفرت ‌تو‌ گردهم آييم ، ‌كه‌ فضل ‌تو‌ عظيم ‌و‌ احسان ‌تو‌ ديرينه ‌و‌ قديم است ‌و‌ مهربان ترين مهرورزانى .

 

‌آن‌ گاه امام عليه السلام عرض ‌مى‌ كند : «خدايا ! اگر مغفرت ‌تو‌ موجب نجات ‌من‌ شود ، شفاعت مرا بپذير ‌و‌ اگر مغفرت ‌تو‌ باعث نجات والدين ‌من‌ است ، شفاعت آنان ‌را‌ درباره ‌ى‌ ‌من‌ پذيرا باش» ، ‌دو‌ نكته ‌در‌ اين مورد شايسته ‌ى‌ يادآورى است :

الف) فقط مغفرت خدا موجب ورود ‌به‌ بهشت ‌و‌ نجات است ‌و‌ هيچ چيز ‌از‌ هيچ ‌كس‌ نجات بخش نخواهد بود .

ب) تنها شفاعت مؤمنان پذيرفتنى است ‌و‌ خداوند متعال شفاعت آبرومندان ‌را‌ خواهد پذيرفت ‌و‌ اين حقيقت ، اميدى براى مؤمنان است ‌كه‌ آنان اهل نجات ‌و‌ شافع اند ؛ ‌از‌ اين ‌رو‌ ، ‌مى‌ توان شفاعت ‌را‌ تعميم داد ‌و‌ ‌بر‌ اين اساس ، عالمان ‌و‌ مؤمنان ‌و‌ اهل نجات ‌پس‌ ‌از‌ معصومين عليهم السلام ‌از‌ زمره ‌ى‌ شفاعت كنندگان هستند.

اميد ‌آن‌ ‌كه‌ خداوند متعال شفاعت پاكان ‌را‌ نصيب ‌ما‌ نيز بفرمايد. ‌ان‌ شاء الله.

 


[1] - دعا براى پدر ‌و‌ مادر  ، شرح صحیفه سجادیه ـ آیت الله ممدوحی کرمانشاهی

[2] - رهپویان قرآن : http://rqoran.mihanblog.com/post/578

[3] - دعا براى پدر ‌و‌ مادر  ، شرح صحیفه سجادیه ـ آیت الله ممدوحی کرمانشاهی