آرزو ها  ، درد و مرهم

((هوالمستعان))

مديريت آموزش و پرورش شهرستان سبزوار

آموزش مهارت هاي زندگي

در مراکز خدمات روانشناختی آموزش و پرورش

---------------------------------------------------------------------

توصيف وضعيت موجود ، تشخيص مسئله  وگردآوري اطلاعات (شواهد ا)

با مراجعه به آمارمراجعین مراکز خدمات روانشناختی و بررسی مشکلات مطرح شده توسط آنان به نتایج زیر می رسیم.

 روبرو شدن با مشکلات فراوان زندگی و ناتوانی در جمع آوری اطلاعات برای یک تصمیم گیری صحیح و گاهی متأثر شدن از رأی و نظر غیر علمی  دیگران ، آنها را از حالت تعادل خارج ساخته ، بعنوان افراد عصبی و ناراحت به مراکز خدمات مشاوره ای مراجعه می نمودند .

اقدام به تصميم گيري هاي غير منطقي بر اثر عدم قدرت تشخیص وعدم توان در انتخاب بهترین پیشنهاد زمینه ساز اضطراب و افسردگي در زندگی آنان بود .

عدم شناخت صحیح از هدف و وجود مشکل درروابط بين فردي آنان را کلافه می کرد.

 ضعف درقدرت استنتاج وعدم انتخاب بهترین شیوه درحل مشکل ، خودباوری آنان را بشدت تحت تأثیر قرار می داد.

حل مشكلات و معضلاتي كه در حوزه دانش آدمي قرار نمي گيرد مراجعین را با مشکلات ویژه و ناشناخته ای روبرو می ساخت .

تعدادی از مراجعان بر اين عقيده بودند كه خلاقيّت ذاتي است و فقط عدۀ محدودي از آن برخوردارند .

از طرفی آنان که از دريافت مبهم موضوعات در رنج بودند ، مواضع متفاوتی ابراز داشته  و در ارائه و تبيين نگرش هاي صحيح توانمندي لازم را نداشتند .

عدم استفاده از توانمنديهاي متفاوت  آدمي ، يأس ، نا اميدي ، اضطراب مزمن و افسردگي ناشی از قرار گرفتن در محيط هاي پرتنش و پرفشار  در اکثر مراجعین دیده می شد.

تجزيه ، تحليل وتفسير داده ها

تغییرات پیچیده جامعه و گسترش روابط اجتماعی و بین فردی نسل نوخاسته ، جامعه ما را با موقعیت های دشواری روبرو ساخته است و کنار آمدن با فشار زندگی ، بخشی از واقعیت زندگی انسان ها در ادوار مختلف زندگی بوده است.

متخصصان علوم تربیتی چنین اعتقاد دارند که همزمان با رشد روانی و جسمانی افراد ، انتظارات خانواده و جامعه از فرد افزایش می یابد و نوجوان به سبب رعایت هائی که در زندگی اجتماعی خود بوجود می آورد ،  بخشی از تمایلات خود را محدود کرده و تن به قبول الزام های اجتماعی می دهد.

از آنجا که بسیاری از افراد قدرت سازگاری و ایجاد توازن بین آثار محرک های بیرونی وانگیزه های درونی خود را ندارند ، تحت تأثیر تعارض ها به سرگشتگی و آشفتگی روآورده که نتایج آن اختلالات روانی و عاطفی خواهد بود.

در یک نگاه تحلیلی و موشکافانه در مشکلات مطرح شده به نتایج ذیل رسیدیم.

·  ضعف و ناتوانی در شناخت احساسات که یکی از مهمترین اجزای خودآگاهی است باعث افسردگی و زمانی سبب برخوردها و حملات افراد به موقعیت های پیرامونی و ایجاد خسارات جسمی و روانی آنهاست.

·  نداشتن عزت نفس و ناآگاهی جوانان از ارزشمندی ، باعث تن دادن به رفتارهایی  می شود که نه خود تمایل به آن دارند و نه جامعه آن را می پسندد .

· رو آوردن تعدادی از جوانان به مصرف مواد و ایجاد مشکلات تحصیلی و سردرگمی آنان در زندگی ناشی از عدم هویت و هویت یابی و نوعی اشکال در تنظیم اهداف زندگی است که یکی دیگر از اجزاء خودآگاهی است .

·  گاهی هم با جوانانی روبرو می شویم که فریب خورده حرف و کلام دیگران هستند ، با پیشنهاد دیگران از خانه فرار کرده و خود و خانواده را به مشکل می اندازند ، به تعارف دیگران نسبت به مصرف مواد جواب مثبت می دهند و یا با توجه به نظر گروه سنی خود تن به انحراف داده واز هنجار های اجتماعی خارج  می شوند ، با برسی این مخاطرات به این نتیجه می رسیم که ضعف در تفکر نقادانه باعث بروز چنین مشکلاتی است ، ناتوانی در بررسی و ارزیابی نظرات دیگران همان ضعف در تفکر نقادانه است که عاملی برای  زود باوری بوده و در این جا فرد به خود فرصت نمی دهد تا آنچه را که می شنود ، ارزیابی کند و دریابد که صحیح است یا خیر ، لذا خود را به مشکلات رفتاری دچار می سازد .

·  گاه مشاهده می شود که تفسیر غلط افراد از رفتارها و موقعیت ها می تواند سبب خشم و برخوردهای نامناسب بعدی آنان باشد ، نا آگاهی و عدم تسلط بر خشم که از هیجانات طبیعی آدمی است می تواند ضربات مهلکی به خود و دیگران وارد نماید ، عدم کنترل محیط و عوامل تشدید خشم می تواند عصبانیت ما را به حد انفجار رسانده و به جای ابراز قاطعانه آن به رفتارهای پرخاشگرانه بدل شودو زمینه تخریب و تجاوز به دیگران را فراهم آورد ، که از نمونه های بارز این رفتار جنون آنی است که سبب جنایات و مشکلات موجود در نسل جدید است .

·  بیان مشکلات افراد ناشی از ارتباطات ناقص و ایجاد سوء تفاهم  هم درصدی از مراجعات مراکز خدمات روانشناختی را به خود اختصاص داده است و بیان کننده آن است که تعدادی از آنها نتوانسته اند با دیگران ارتباط موثر و موفقی داشته باشند ،  از طرفی عدم درک احساسات دیگران  نیز می تواند زمینه ای برای بروز مشکلات جدی آنان باشد ، عدم کنترل هیجانات منفی نیز در این افراد دیده شده است .

· خود خواهی ها، بی توجهی به حقوق و خواسته های دیگران ، برتر دانسن خود ،رنجاندن و برچسب زدن به دیگران از طریق رفتارهائی چون طعنه  یا نیش زبان زدن ، ناامید و دلسرد کردن ، تهدید  و تحقیر دیگران نیز موجد مشکلات فراوانی در افراد است و مخاطرات فراوانی را بوجود آورده است.

  در بررسی آماری مراجعین به مرکز خدمات مشاوره ای نکات زیر استنباط می گردد.

1-   آسیب های اجتماعی از افزایش کمی برخوردار شده است .

2-  سن افراد در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی کاهش یافته است .

3-  در آسیب های اجتماعی تنوّع بیشتری دیده می شود .

4-    به برنامه های پیشگیری به دلائل متعددی توجّه کمتری مبذول شده است .

5-  نهادهای مختلفی در حوزه آسیب های اجتماعی معرفی شده و هماهنگی کمتری بین آنها بوجود آمده است . 

راه حل بكارگرفته شده ونظارت بر آن

1. در اختیار قرار دادن اطلاعات و دانسته هاي لازم به نوجوانان و جوانان
2. خارج كردن فرد از تأثيرات والقاآت نامناسب اجتماعي‌ ، دوستان و خانواده
3. زمينه سازي يك موقعيت ويژه براي تصميم گيري مستدل ، كافي و مناسب
4. حضور دلگرم كننده و پشتیبانی از مراجع ، تا اثرات تنش زاي لحظه هاي بحراني آنان را کاهش دهد .
5.  فراهم آورن زمينه هاي مناسبی  براي درك و فهم سئوال يا مسئله
6.  کمک به مراجع در جهت کسب اطلاعات لازم  از طريق مجاري حقیقی براي حل مشكل موجود خود
7.  ايجاد نگرش ويژه اي ، در روش كار و انتظارات محيط آموزشي
8.  ايجاد اعتماد بنفس ، نوآوري ، آزاد انديشي و نظاير آن و آموزش تفاوت هاي فردي
9.  كنار هم قرار دادن عناصر اصلي تحليل و بررسي قضايا و كمك به مراجعین برای نظاره گری از دریچه  نگاه آنان
10.   حساس کردن افراد به كسب تجارب مختلف
11.  كمك به فرد در جهت بررسي و تحليل زواياي متفاوت ذهن تا در فهم عقايد موفق شود ، باورها را به ثبوت برساند ، انگيزه هاي مناسب رفتاري را فراهم آورد ، در شناخت ديگران پيشقدم شود و با تكيه بر استعداد و توانمنديهاي خود به ارتباط مؤثرتر افراد كمك نمايد .
12.  كمك به فرد برای شناسائی  منابع و زمينه هاي فشار رواني .
13.  شناساندن راههاي اثرگذاري بر فشارهاي رواني و كنترل آثار مخرب اين نيروها بر خود .

گرد آوري اطلاعات (شواهد2)

مراجعین قدرت پیش بینی نتايج احتمالي هر فعاليت را با تكيه بر تجربه هاي متفاوت افراد بدست آورده بودند .

با قرار گرفتن در فضائي واقعي ، محيط آرامي براي تصميم گيري عاقلانه افراد فراهم شد ه بود .

تصميم گيرنده از شك و دو دلي رها شده و انتخاب گر راهي می شد كه تا اندازه اي به نتايج و تبعات انتخاب خود ، آگاه و مقدمات لازم براي برخورد با موقعيت هاي حاصل از تصميم گيري خويش را تمهيد  می نمود .

مراجعین قدرت جدا سازی اطلاعات اصلي و كمكي را از اطلاعات حاشيه اي كه ياري گر او نيستند بدست آورده و پس از ترغیب فرد برای اندیشه در راه حل هاي متفاوت ، نتيجه نهائي را پيش بيني می نمود

آنان به این واقعيت مهم پی بردند كه عده معدودي از افراد دارای خلاقيّت بيشتري هستند ولي بقيه نيز مي توانند در صورت پرورش مطلوب ، از خلاقيت مناسب بهره مند شوند .

بدست آوردن و بازگوی نقاط ضعف و قوّت مسائل ، پشتوانه قرار دادن دوستان و همراهان در مواقع متأثر شدن از فشارهاي همسالان ، رسانه ها و ارزش هاي محيطي و كاهش فشارهاي پيراموني از جمله توانمندیهای آنان شد .

تغییر در محيط زندگي هنگام  مقابله با فشارها ی روانی و توانائی دور ساختن منابع فشار از موقعیّت پیرامونی خود را بدست آورده بودند

مراجعین پس از جلسات مشاوره ، سعی و اهتمام در متعادل كردن خواسته ها و توقعات خود داشتند.

تجديد نظر ودادن گزارش نهايي ( اطلاع رساني)

تصميم گيري عاقلانه مراجع ، آينده اي روشن  را برایشان بوجود می آورد و اطمينان و آرامش  ويژه اي را به زندگي آنان هديه می نمود ، در اين صورت است كه نقش مشاوره و هدايت هاي مشاور  و مربّی مي تواند بعنوان عنصر آگاهي ونيروي پشتيبان ، ياري دهندۀ آنان بسوي تصميم گيري صحيح و اصولي باشد  هر گاه براي تصميم گيري مطلوب ، به توانائي هاي خاص از جمله افزايش خودآگاهي ،‌ درك       ارزش هاي فردي و خانوادگي ،‌ مهارت هاي انتخاب هدف و روابط مطلوب بيني فردي و... نياز باشد و تصميم گيرنده واجد اطلاعات لازم ‌، موقعيت مناسب و قدرت استنتاج مناسب باشد تصميم گيري مستدل ، كافي و مناسب به ثمر خواهد نشست.

بديهي است تصميم گيري در چنين موقعيتي مقرون به صواب و داراي نتيجه مناسب‌تري خواهد بود

انتخاب بهترين روش حل مسئله و بازبيني فعاليت پسنديده حل مسئله نیز از اقدامات مثبت مراجع در حل بهينه مشكلات امور خود بود .

آنان به این باور مهم دست یافتند که راهكار و راهبردهاي لازم براي كسب اطلاعات و معلومات را می توانند از مجاری مختلفی بدست آورند و كوشش بیشتری برای ایجاد محيط مساعد و بروز خلاقيت فراهم نمایند .

تسهيل تفكر انتقادي با توجه به  اشراف نسبتاً جامعي که حول محور مسائل و پديده ها بدست می آمد و تصميم گيري معقول و عالمانه درموقعيت های مختلف مهارت آنان را بارز می ساخت .

با توجه به اطلاعاتی که از طرف مشاوران  در اختيار آنان قرار می گرفت ، رفتارشان ارتقا می یافت.

همياري و مشاركت آنها در زمينه مسائل اجتماعي درجات بالائی  داشته و در تعادل عواطف خود نقش برجسته ای نشان می دادند

صبر ، حوصله ، پذيرش ابتلائات و آزمايشات ، متاثر از  ايجاد انعطاف  و بالا بردن قدرت تحمّل از رفتارهای بارز آنان شد.

نتيجه

در مجموع يادگيري موفقيت آميز مهارتهاي زندگي احساس يادگيرنده  را در مورد خود و ديگران تغییر داده و با تغييراتي كه اين مهارت در افراد بوجود مي آورد ، برداشت و نگرش ديگران را هم تحت تأثير قرار مي دهد ، يادگيري مهارت هاي زندگي در دوران نوجواني و جواني اثرات نسبتاً پايداري بر ساخت شخصيت آنان خواهد داشت ، رفتارهاي تحصيلي آنان را مؤثر،  آينده نگري آنان را مثبت و انگيزه كاري آنان را مضاعف خواهد نمود .

با نگاهي جامع به  مهارت های زندگی و بررسي جايگاه مشاوران و مربیان در این مقوله به اين نتيجه مهم مي‌رسيم كه وجود انسانهایی آگاه و مجرب در جهت ياري كردن به افرادی که دارای مشكل هستند ضرورتی تام خواهد داشت ، آنان همواره در صدد آن هستند كه فضائي فراهم آورند كه فرد مبتكر و مستقل انديش بار آيد ، از قيد محدوديت ها رهايي يابد و در حل مسائل زندگي خود موفق باشد .